Aziz Nesin – Ah Biz Ödlek Aydınlar

Göçe göçe bat ıya gelmişiz . A vr upa’ya pençemizi at ıp bir parçasına t ut unm uş uz. Buyiizden i şimiz e geli nce Avr upalı, işimiz e geli nce Asyalı oluveri yor uz. Son ko nağım ız a konalı sekiz – dokuz yüzyıl ol uyor . Bana kalır sa sekiz – dokuz yiiz yıldanberi de göçebeli kt en kur t ulam am ışız. Buyüz den göçebelik i çimiz e i şlemiş . T ürk di li nde «fii l»ler, «i sim »ler den daha z engi ndir . Ni çi n? Bi nler ce yıldanberi göçen i nsanlar h ep devi ni i çi nde (h ar eket h ali nde) olduklar ından, z or unlu olar ak, devi ni yi anlat an « fii l»ler ür etmi:;ı ler dir. Tür kçe’ de «i sim»l eri n de pekçoğu «fii l» kökünden ür eti lmiş tir . Dü.ş ünm ek i çin durm ak, dur ağan olm ak, yavaşlık ger ekir. İ nsan ko.� ar ken, h ız ve h ız lı devi ni i çi nd eyken dü.�ünem ez yada i yi ve yoğun düş ünem ez. Y erl e.şi k t oplum lar ın di lleri nde «i sim »ler « fii l»ler den daha z engi ndir . «Fii l»leri n çoğu da «i sim »ler den ür eti lmiş tir. «Fii l» devi ni yl e üre ti lir; buyüz den «fii l» ler s om uttur. «İ sim » ür etm ek soyut lam aktır. Yer leşi k t oplum lar ın soyut lam ak ve soyut layarak «i sim» ür etm ek i çin daha çolc z am anı olm uştur. Biz se h ep devi ni i çi nde olduğum uz dan som ut dünyada yaş am ış ız, som utu anlat an «fii l» ler ür etmişiz. Buyüz den biz T ür kler çoğunlukla som ut lam aya eği lim li yiz dir. Benim kafa yapım da çok soyut ve karm aşık konuları som ut lam aya ve yalına i ndir gem eye yat kındır . Bi nlerc e yıl anakar alar ar asında göçm üşüz: Uz ak Asya’ dan, Or ta Asya’ dan, J( üçük A sya’dan ta A vr upa’n ın göbeği ne … Ta Afri ka’ ya . . . Sonra geri göçler … Sonr a A nadolu ve R um eli i çi nde göçler … Sonr a i şçi göçleri … Sonr a O sm anlı ar t ığı olanlar ın dr am ati k göçleri … Ve sonra kent i çi nde göçler . .. 7 Be nim çocuk luğum ve ge nçliğim, İs tanbul’u n içinde m ah alle den m ah alle ye, sem tten semte, s okakt an s okağa göçle rle ge çti. Durm adan göçen T ürk ins anı, durm aya, ye rleşm eye, oturm aya öyle s ine özlem duyar ki «oturm ak» fiiline, başka· diH erde olm ayan çok ze ngin de ğiş ik anlam lar ve rm iştir. Ö rne kler: «B u akşam b ize geı in de oturalım.» «Geleme yi z. Bize de filancalar oturm aya ge le cekle r.» «Ö yle yse biz de kahve ye otu rm aya gi de riz.» «Dün ne yaptı nı z?>> <<Kom şuda oturd uk.» «Biz de pazara filana ot urm aya gideceğ iz.» T ürk ins anı yı llar yı lı bit ürlü ot uramcıdı . «O turm ak», lce ntligilleşme k «burj uv alaşm ak» dem ekti r. T ürkler içinde pekazı, s on yi rm i – otuz yı ldan bu yancı ye ni yeni ye rleşme ye, yani ke ntligille şme ye ba11 ladı. A ltı ay, bir yı l, e nçok i ki yı l bi r ev de oturur, a rdan İstanbul’ un baş ka bir yerinde ki bi r ev e taşı nı rdı k. A nnem, eşyalar ev den taşı ndı ktan s onra, çı ktı ğımı z ev in döşeme tah taları nı araps abunları yla s ile r, h er yanı s üpürür, pe nce releri cam ları oğ arak tem izle rdi. Hela taşı nı tuzruh uyla arı tı rdı. Çı ktı ğımı z bir evin s obadan is le nm iş bir odası nın duv arı nı badanal adığı nı bile anıms arım. Çı ktı ğımı z ev le ri, pı rı lpı rı l, te rtemi z bı rakm ak i çin canı çı kardı zavallı annem in. Hem de h as taydı. Babam buyüzden çok kı zardı anneme . A nnem de ş öyle derdi: – Y eni taşı nacaklar, bi zim i çi n, ne pis, ne p as aklı i ns anlarmı ş deme s inler … O ysa bizden s onra o eve taşı nacak olanları tanım azdı k. O nları h iç görm eye ce kti k. B elki de çı ktığımı z ev aylarca boş kalacaktı. O ls un, de rdi annem, bizi tanım as alar da arkamı zdan kötü s öz s öylem es inler … * ** g A nnemden alış mış olacağım, günlük iş ime gitmek için bile ev imden çıkarken masa mı derleyip· toparlayıp düz enlerim. Ne olur ne olmaz, dış arda ölüp kalırsam, arkamdan <<Ne d ağınık, ne savrukmuş … » demesinler diye … Hele bir haftalığına, on günlüğüne ev imden ayrılac aksam, s alt masamı değ il, odamı, dolaplarımı, bütün eşyamı temiz ler, düz enlerim. H ele h ele bir yurtdışı gez isine çıkacaksam, odamı, masamın göz leri ni, dolapları, rafları düz enlemek, derleyip toplamak için bir-i ki gün uğraşırım. Gez iye çıkac ağım gece sabah ladığım bile olur. Ö lürs em, h erş eyimi yerli yerinde ve düz enli bulsunlar istiyorum. J( imse arkamdan, «Amma sav rukmuş, ne de pismiş … » de mesin. Ç ok korkarım bundan … Y aş ım yet miş diye ölmeye h iç de niy etim yok. A ma ö lüm, ta ge nçliğimde nberi beynime saplanmış bir kıymık gibi bana kendisini a nımsatmakta dır. Böyle olmasından da memnunum. Ç ünkü bu, bana bir ayak önce işlerimi yetiş tirmek çabası ve iyi olma ve iyilik yapma ve dünyaya olan borçlarımı ödemeye çalışma duygusu v eriyor. Ö lüm ki, dönüş ü olmayan bir göç yolculuğudur. A lışkanlığım g ereği, bu yolculuğa çıkmak üz ereyken, geride bırakacaklarımı derleyip toparlayıp düz enlemek istiyorum. Benden sonra h erşeyimi yerli yerinde ve düz enli bulmalarını diliyorum. Ö rneğin nelerimi? Neyim olabilir ki benim? Yaz ılarım, notlarım, müsv et ­ telerim, mektupları m, belgelerim, andaçlarım v b. İ şte bu kitabım da, benden geriye kalacak yaz ılarımdan derleyip toparladıklarımdan bir bölümdür. Daha derlemem toparlamam gereken çok ş ey v ar geride, çoğu da kalacak .. . Eh , yolculuğa h az ırlanıyorum işte, h em de güle eğlene . .. Yıllarca yıllarca durmadan y az dım. Bu kit aptakiler, ö ykü deği l, köşeyaz ıları değil, makale de sayılmaz, olsa olsa deneme t ürü ne gire bilir; en iyisi yazı deyip çıkmalı. Göreceksiniz , belki binlerce yıldanberi sürüp ataları mdan b ana dek gelen göçebelik kalıtımından dolayı, y az ılarımda soyut ve karmaşık konuları somutlaş tırıp yalına indirgemeye. çalış tım. 9 Bu yöntemi küçümseyen se çki nler, süz ül mü’) s eç kin a ydınlar var. O nlar ın da yolu a çık olsun. A ma bi lsi nl er ki, bir konuyu somut ­ laş tırma k ve ya lınlaş tırma k, sandı1c lar ından çok daha z or bir iş ­ tir. Ben, h erk es çe ve h er kesin kendi al ıcı a nteni ni n gücüne gör e, kolay a nla şı lmak i steyen bir yazar ım. S evgi li okur la rım, « Alı Biz Ö dlek A ydınlar» a dlı bu kita bı m, bir yolculu ğa haz ır lığın siz ler e ar ma ğa nıdır.