Bu denemenin konusu şiirin başlangıcı ve evrimidir. Bir toplumbilim, ruhbilim, dilbilim sorunudur bu; burada da öyle ele alınacak. Şiirden yalnız şiir olarak tat almakla yetinenlere pek çekici gelmeyebilir bu yol; ama bildiğim kadar, şiir bilimsel olarak incelendiğinde daha az değil, daha çok tat verir. Şiirin tadına tam varabilmemiz için, onun ne olduğunu anlamamız gerekir; ne […]
Acem: Karagöz ve Ortaoyunu’nda görülen Azerbaycan’dan ya da İran’dan gelen bir tiptir. Eliaçık, gönlü yüce, ancak atıp tutan bir kişidir. Çoğu kez halı tüccarı, tömbekici, antikacı ya da ara sıra tefecidir. Eğlence düşkünü olduğu kadar kendine dalkavukluk edenden hoşlanır. Şiire düşkündür. Adaptasyon: Tiyatro için hazırlanmış bir yabancı oyunu, yöresel koşullar gözönüne alınarak uygun biçimde kendi […]
Dostoyevski’nin karmaşık kişiliğini dört ayrı yönden ele alabiliriz. Dostoyevski, yaratıcı bir sanatçı, nevrozlu bir hasta, bir ahlâkçı ve günahkâr bir kimsedir. Bu şaşırtıcı karmaşıklığın içinden çıkmak pek kolay değildir. Yaratıcı sanatçılığı en az şüphelenilecek yanıdır. Çünkü Dostoyevski sanatçılık bakımından Shakespeare’- in hemen arkasında yer alır. Karamazof Kardeşler ile hiç bir roman boy ölçüşemez. Dünya edebiyatının […]
Tiyatro oyunlarýnýn diðer yazýnsal türlerden, sözgelimi, öyküden, romandan ayýran özelliði okuyucusunu çok katmanlý bir alýmlama sürecinin içine çekmesi; oyun metninin alýmlanmasý, sahne yorumunun alýmlanmasý ya da oyun metniyle sahne yorumunun karþýlaþtýrýlarak alýmlanmasý vb. Kuþkusuz burada sýradan okuyucudan ya da izleyiciden, dramaturg, yönetmen ya da eleþtirmen gibi profesyonel okuyucuya deðin çeþitli alýcý kümelerinden sözedilebilir. Sözgelimi sýradan […]
HERHANGİ BİRİNE, anlattıklarını hikaye diye dinleyen, seni tanımayan ve edebiyat beklentisi olmayan birine hikayeler anlatmak! Gezgin bir hikaye anlatıcısı olarak geçirilen bir hayat güzel olmalı. B ir kimse bir söz söyler ve sen hikayeyi anlatırsın. Bunun sonu hiç gelmez, ne gündüz ne gece; gözün görmez, kollarını bacaklarını hareket ettirme yeteneğini kaybedersin. Ama ağzın hep emrine […]
Sovyet sanat ve edebiyatının gelişme aşamalarında sanatçıların ve yazarların Lenin imajına gösterdikleri ilginin toplumsal önemi çok büyüktür. Kültür dünyasının insanları, Lenin’in Partinin rehberi ve dünyanın ilk sosyalist devletinin yöneticisi olarak değerini anlamakla kalmamışlar, Leninizm’in propagandacıları, Lenin’in fikirlerinin ateşli savunucuları olmuşlardır. Yazarlar ve sanatçılar Lenin’le ilgili çok parlak yapıtlar yarattılar. Lenin’in Partiyle, halkla çözülmesi mümkün olmayan […]
Ece Ayhan • Bugün, şiirimizin en önemli “modem ustalarından biri” olarak adlandıruan Ece Ayhan, 1931’de Muğla’da doğdu. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’ni bitirdikten sonra, memur, kaymakam ve redaktör olarak çalıştı. İlk şiiri 1954’te “Türk Dili”nde yayımlan dı. Bu dönemde, sonradan ilk kitabı Kınar Hanımın Denizleri (1959)’ne aldığı, kendine özgü çağrışımlar ve göndermelerle örülü şiirleriyle hem […]
Lenin’in Toplu Eserler’inin ilk basımı, 1920’li yıllarda, Lenin’le uzun yıllar boyunca birlikte çalışmış deneyimli bir Bolşevik olan Lev Kamenev’in editörlüğü altında başlatıldı. Kamenev, Sovyetler Birliği’ni sarmaya çoktan başlamış olan ve hayatta olsa eski yoldaşını hasta edecek ve dehşete düşürecek olan Lenin kültüne kendi tarzında karşı çıkarak şöyle yazıyordu: “‘Proleter devriminin nasıl yapılacağı hiçbir kitapta yazmaz’ […]
BUGÜNKÜ DEVRİMDE PROLETARYANIN GÖREVLERİ [1] ANCAK 3 Nisan gecesi Petrograd’a varabildiğim için, 4 Nisandaki toplantıya, devrimci proletaryanın görevleri konusundaki raporumu, yetersiz hazırlığımı da göz önünde tutarak, doğal olarak ancak kendi adıma sunabildim. Kendim için olsun, bana iyi niyetle karşı çıkanlar için olsun, çalışmaları kolaylaştırmak üzere yapabildiğim tek şey, tezleri yazılı olarak hazırlamak oldu. Bu yazdıklarımı […]
günümüzde yeniden okumak V.İ. Lenin’in “Ne Yapmalı?” adlı eseri, Marksist literatürün adı en çok bilinen eserlerinden biridir. Bu eserin bilinen ve akılda kalıcı olan yanlarından biri de “Ne Yapmalı?” ifadesinin yalın iki sözcükten oluşmasıdır aynı zamanda. Ama daha önemlisi, “Ne Yapmalı”nın, yeni bir sorun karşısında yeni bir başlangıç yapmak için ne yapılacağının tartışmaya açılması, yeni […]
Marksist geçinen bazı yazarlar, bu yıl, marksist felsefeye karşı gerçek bir kampanyaya giriştiler. Altı aydan kısa bir zamanda, esas olarak ve hemen hemen sadece diyalektik materyalizme saldıran dört kitap çıktı. Bunların, ilki ve en önemlisi, Bazarov, Bogdanov, Lunaçarski, Bermann, Hellfond, Yuşkeviç ve Suvorov’un yazılarından derlenen Marksist Felsefe Üzerine (? – “karşı” denseydi daha doğru olurdu) […]
OKURA sunduğum bu broşür, 1916 ilkyazında, Zürich’te yazılmıştı. Orada, içinde bulunduğum çalışma koşullarından ötürü, doğal olarak, Fransız ve İngiliz kaynaklarının bir kısmı ile büyük ölçüde Rus kaynaklarından yoksun durumdaydım. Bununla birlikte, emperyalizm üzerine İngilizce yazılmış başlıca yapıt olan J. A. Hobson’un kitabından, bence, gereken bütün dikkati göstererek yararlandım kanısındayım. Bu broşür, çarlık sansürü hesaba katılarak […]
Kievski, bizim parti programımızın, yalnızca ulusal kaderi tayin hakkına ilişkin 9. maddesiyle “görüş birliğinde olmadığı”na hem kendisi inanmıştır, hem okurlarını inandırmak istemektedir. Kievski çok öfkelenmiş; demokrasi sorununda genel olarak marksizmin temel ilkelerinden uzaklaştığı, temel noktalarda marksizme “ihanet ettiği” (öfkeli tırnak işaretleri Kievski’nin) suçlamalarını reddetmeye çalışıyor. Ne var ki yazarımız, bir noktada, kendi iddiasında sınırlı görüş […]
Bugünkü toplum, tamamen geniş emekçi kitlelerin nüfusunun ufak bir azınlığı; yani toprak sahipleri ve kapitalistler sınıfı tarafından sömürülmesi esası üzerine kurulmuştur. Bütün yaşamları boyunca kapitalistler hesabına çalışan “özgür” işçilere sadece kazanç sağlayan kölelerin yaşamını sürdürmeye, kapitalist köleliğin güvenini ve sürekliliğini sağlamaya yetecek oranda geçim olanağı “tanındığından”, bu toplum bir köle toplumudur. İşçilerin ekonomik baskı altında […]
Devlet sorunu, günümüzde, teorik bakımdan olsun, siyasal ve pratik bakımdan olsun, özel bir önem kazanıyor. Emperyalist savaş, tekelci kapitalizmin tekelci devlet kapitalizmi durumuna dönüşme sürecini büyük ölçüde hızlandırıp yoğunlaştırdı. Güçlü kapitalist topluluklarla durmadan daha sıkı bir biçimde kaynaşan devletin çalışan yığınlar üzerindeki korkunç baskısı, kendini gitgide daha çok gösteriyor. Gelişmiş ülkeler –“cephe gerileri”nden sözediyoruz bu […]
Günümüzde bilgi bir yandan en önemli değer haline gelirken diğer yandan da artan bir hızla gelişiyor, çeşitleniyor. Ama katlanarak büyüyen bilgi üretiminden yararlanmak, özellikle gündelik yaşam kaygılarının baskısı altında, zorlaşıyor. Her şeye rağmen bilgiye ulaşma çabasını sürdürenler için de imkânlar pek fazla değil. Ayrıca, özellikle Türkiye gibi ülkelerde bir konuda kendini geliştirmek ya da sırf […]