Küreselleşen ekonomi ile birlikte “Sinema Sanatı” özellikle son 20 yılda “Sinema Endüstrisi” haline geldi. Ürünleşti. Kârlı film projeleri peşinde koşan firmaların baskısıyla karşı karşıya sanatçılar. Filmlerin bütün dünyada “iş yapması” ; tişört, plastik oyuncak, ünlülerin fotoğrafı ile süslü bardak vb yan ürünlerin satılması için “endüstriyel ve objektif” bir üretim hattı çıktı ortaya. Naylon çorap, meyveli […]
«Antoloji» ya da «Seçki» adını verebileceğimiz bu çalışmanın ilk olduğu konusunda bir iddiam yoktur. Benzerlerinin yıllar önce Fransa’da ve Almanya’da hazırlandığını biliyorum. Hatta Türkiye’de bile bu esaslar çerçevesinde olmasa bile Prof. Dr. Gürsel Aytaç’ın «Almanca edebiyatlardan» hazırladığı ve 1990 yılında yayınlanan «Denemeler Seçkisi» bulunmaktadır. Beni bu seçkiyi hazırlamaya iten neden yukarıda belirttiğim çalışmalar değil. Amacım […]
ülkemizde son yıllarda bilimsel maddeci estetik ve sanat ( edebiyat) kuramıyla ilgili yapıtların peşpeşe yayımlanması!, sanata bilimsel yaklaşım konusunda bizlere geniş ufuklar açtığı kadar, bu alanda özgün çalışmalara da kuramsal destek sağlayarak, ortak bilimsel bir estetik ve sanat kuramının oluşturulmasına temellik de etmektedir. Bu açıdan baktığımızda, Edebiyat Estetiği’nin estetik bilimi içinde yer alan Kagan’ın Estetik […]
Cemiyet hayatma göre edebiyat – Edebiyat, diğer içtimal müesseseler gibi, hayat tarzlarının mahsulüdür. İnsanlar her t Türk Edebiyatı 2 § Bu prensipin Edebiyatımu:a tatbiki – Şu pren sipe göre, araştırmalarımızı bir sistem halinde topbyabiirnek üzere her şeyden önce Türklerin yaşadıklan başlıca hayat şekillerini tesbit etmek lazımdır. Tarihi kadar eski bir medeniyeti olan milletimiz, dastanlar nevinden […]
Şairin, şiirin ardındaki giz Haluk Oral, gerçekten de ilgi çekici bir edebiyat arkeologu. Bizim okuyup da geçtiğimiz, sadece bir şiir, bir öykü olarak baktığımız metnin ardındaki gizler, yazılma nedenleri, esin kaynakları onun araştırma alanıdır. Hiç kuşkunuz olmasın ki, Oral’ın verdiği bilgilerden sonra, o şiire, zenginleşmiş, çeşitlenmiş bir açıdan bakarsınız. Ünlü biyografilerine baktığınızda, o yapıtı niçin, […]
Bu denemenin konusu şiirin başlangıcı ve evrimidir. Bir toplumbilim, ruhbilim, dilbilim sorunudur bu; burada da öyle ele alınacak. Şiirden yalnız şiir olarak tat almakla yetinenlere pek çekici gelmeyebilir bu yol; ama bildiğim kadar, şiir bilimsel olarak incelendiğinde daha az değil, daha çok tat verir. Şiirin tadına tam varabilmemiz için, onun ne olduğunu anlamamız gerekir; ne […]
Dostoyevski’nin karmaşık kişiliğini dört ayrı yönden ele alabiliriz. Dostoyevski, yaratıcı bir sanatçı, nevrozlu bir hasta, bir ahlâkçı ve günahkâr bir kimsedir. Bu şaşırtıcı karmaşıklığın içinden çıkmak pek kolay değildir. Yaratıcı sanatçılığı en az şüphelenilecek yanıdır. Çünkü Dostoyevski sanatçılık bakımından Shakespeare’- in hemen arkasında yer alır. Karamazof Kardeşler ile hiç bir roman boy ölçüşemez. Dünya edebiyatının […]
Tiyatro oyunlarýnýn diðer yazýnsal türlerden, sözgelimi, öyküden, romandan ayýran özelliði okuyucusunu çok katmanlý bir alýmlama sürecinin içine çekmesi; oyun metninin alýmlanmasý, sahne yorumunun alýmlanmasý ya da oyun metniyle sahne yorumunun karþýlaþtýrýlarak alýmlanmasý vb. Kuþkusuz burada sýradan okuyucudan ya da izleyiciden, dramaturg, yönetmen ya da eleþtirmen gibi profesyonel okuyucuya deðin çeþitli alýcý kümelerinden sözedilebilir. Sözgelimi sýradan […]
Sovyet sanat ve edebiyatının gelişme aşamalarında sanatçıların ve yazarların Lenin imajına gösterdikleri ilginin toplumsal önemi çok büyüktür. Kültür dünyasının insanları, Lenin’in Partinin rehberi ve dünyanın ilk sosyalist devletinin yöneticisi olarak değerini anlamakla kalmamışlar, Leninizm’in propagandacıları, Lenin’in fikirlerinin ateşli savunucuları olmuşlardır. Yazarlar ve sanatçılar Lenin’le ilgili çok parlak yapıtlar yarattılar. Lenin’in Partiyle, halkla çözülmesi mümkün olmayan […]
Ece Ayhan • Bugün, şiirimizin en önemli “modem ustalarından biri” olarak adlandıruan Ece Ayhan, 1931’de Muğla’da doğdu. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’ni bitirdikten sonra, memur, kaymakam ve redaktör olarak çalıştı. İlk şiiri 1954’te “Türk Dili”nde yayımlan dı. Bu dönemde, sonradan ilk kitabı Kınar Hanımın Denizleri (1959)’ne aldığı, kendine özgü çağrışımlar ve göndermelerle örülü şiirleriyle hem […]
Belli ilkeleri oldu bu kitabın. Her şeyden önce yazıların bu yıl yazılmış, ilk defa yayınlanacak, takriben on sayfalık metinler olması istendi. Çünkü bu aşamada, bu tarihte gerçekleştirilecek problem odaklı Kemal Tahir yaklaşımları önemli. Bazıları için de Kemal Tahir ve düşünceleri geçip gitmiş, yitip bitmiş bir heves. 2010 koşullarında bir Kemal Tahir fotoğrafı çekilmek istendi. Bu […]
Düşünce tarihinde devrim yapmış eserlerin nasıl okunması gerektiği her zaman sorun olmuş, farklı yaklaşımlara, değişik yorumlara yol açmıştır. Ne var ki 19. yüzyılda Marx ve Engels gibi dünyayı “anlamak”la yetinmeyip, onu “değiştirmeye” çalışan düşünürler ortaya çıkınca, sorun yeni bir boyut kazanıyor ve artık bu eserleri “nasıl okumalıyız?” olmaktan çıkarak “neden okumamalıyız!” şekline dönüşüyordu. Aslında bu […]
Bu kaçıncı uzun metrajındı? -İrili, ufaklı 15 oldu galiba. Senin için bir fark var mıydı, diğer filmler ile kıyas yaptığında bir empati farkı söz konusumuydu mesela? -Kaybedenler kulübü dinleyicisiydim 90’larda. Rock’n roll yaşam tarzının içindeydik bir şekilde. Saçlar uzun, küpeler takılmış, işimi keyfe keder yapıyorum, gece hayatı her gün, kadınlar keza. 20’li yaşlar işte… Empatinin […]
Çalıştığım devlet kurumuna gidip gelirken her gün seksen kilometre yol kat ediyorum. Arabanın içindeyken müzik dinliyor, hayal kuruyor ama gözlerimi yoldan ayırmıyorum. Çünkü bir otoyol üzerinde gidiyorum ve benim ya da bir başkasının en ufak bir dikkatsizliği, büyük kazalara yol açabilir. Sabahları yağış varsa, trafiğin çok kötü olacağını biliyor ve dur kalk geçireceğim zamana hayıflanıyorum. […]
Bu kitabı oluşturan edebi düzyazı alıştırmaları 1933 ve 1934 yıllarında yazıldı. Kaynakları da, sanırım, baştan okuduğum Stevenson ve Chesterton, Sternberg’in ilk filmleri ve herhalde Evaristo Carriego’nun biyografisi. Öykülerde kimi hilelerden yararlandım: rastgele sıralamalar, devamlılıkta ani kaymalar, bir adamın tüm yaşamını iki ya da üç sahneye bölmek (görsel amaçlı, benzer bir kaygı ‘Köşe Tutan’ adlı öyküyü […]
Küçükken hafta sonlarını çoğunlukla büyükannemin evinde geçirirdim. Cuma akşamı kapıdan girdiğim sırada beni kucaklayıp havaya kaldırır, boğarcasına sarılırdı. Ve pazar günü öğleden sonra çıkarken tekrar havaya kaldırılırdım. Tartılmakta olduğumu, aradan yıllar geçtikten sonra fark ettim. Büyükannem savaştan sağ çıkmıştı; yalınayak, başkalarının artıklarından (çürük patatesler, atık et ve deri parçaları, kemiklerin, çekirdeklerin kenarlarındaki lokmalar ile) beslenerek. […]